در سال‌های اخیر، انتخاب رشته دانشگاهی از تصمیمی صرفاً آموزشی به یک سرمایه‌گذاری راهبردی تبدیل شده است. دانشجویان و خانواده‌ها به‌دنبال رشته‌هایی هستند که نه‌تنها با علاقه‌های فردی مطابقت داشته باشد، بلکه بازگشت سرمایه تحصیلی (ROI) مناسبی نیز فراهم کند. در میان این انتخاب‌ها، علوم کامپیوتر (CS) و رشته‌های مهندسی در صدر پرفروش‌ترین و پرتقاضاترین گرایش‌های دانشگاهی در جهان، به‌ویژه در سال ۲۰۲۵ قرار گرفته‌اند.
اما چرا این دو حوزه در بازار جهانی دانش و کار، چنین جایگاه برجسته‌ای دارند؟ در این گزارش، با نگاهی دقیق به داده‌ها و روندها، این موضوع را بررسی می‌کنیم.
پرفروش‌ترین رشته‌ها یعنی چه؟
وقتی از «پرفروش‌ترین رشته‌ها» صحبت می‌کنیم، منظور رشته‌هایی است که:
بیشترین تعداد ثبت‌نام دانشجو را دارند.
بیشترین نرخ اشتغال پس از فارغ‌التحصیلی را ایجاد می‌کنند.
بالاترین میزان درآمد شغلی را در مدت زمان کوتاه فراهم می‌کنند.
زمینه کاری گسترده و قابل صادرات (برای مهاجرت یا کار بین‌المللی) دارند.
مطالعات انجام‌شده توسط Forbes، U.S. News، Glassdoor، QS Rankings و حتی پلتفرم‌هایی مانند LinkedIn و Indeed نشان می‌دهند که در سال ۲۰۲۵، رشته‌های علوم کامپیوتر، مهندسی برق، مهندسی نرم‌افزار، علوم داده و هوش مصنوعی در صدر این لیست قرار دارند.
چرا علوم کامپیوتر پیشتاز است؟
تقاضای جهانی انفجاری
با دیجیتالی‌شدن خدمات، بانکداری، آموزش، حمل‌ونقل، سلامت و حتی کشاورزی، تقاضا برای نیروهای متخصص در توسعه نرم‌افزار، تحلیل داده، امنیت سایبری و زیرساخت‌های دیجیتال به‌صورت نمایی افزایش یافته است.
طبق گزارش Bureau of Labor Statistics آمریکا، شغل‌هایی مانند توسعه‌دهنده نرم‌افزار، معمار سیستم‌های ابری، تحلیل‌گر امنیت سایبری و مهندس یادگیری ماشین تا سال ۲۰۳۰ رشدی بین ۲۲ تا ۳۵ درصد خواهند داشت؛ بسیار بالاتر از میانگین سایر مشاغل.
دستمزد بالا در بدو ورود
حقوق اولیه یک برنامه‌نویس نرم‌افزار در کشورهای پیشرفته بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار دلار در سال است. مهندسان ارشد داده و متخصصان هوش مصنوعی می‌توانند حتی تا ۱۵۰–۲۰۰ هزار دلار نیز دریافت کنند.
بازار کار منعطف و بین‌المللی
فارغ‌التحصیلان علوم کامپیوتر نیازی به وابستگی مکانی ندارند؛ می‌توانند در خانه، از کشوری دیگر یا به‌صورت قراردادی برای شرکت‌های جهانی کار کنند. فریلنسینگ، ریموت ورک و دیجیتال نومدیسم از مزایای بی‌نظیر این رشته هستند.
چرا مهندسی همچنان محبوب‌ترین حوزه سنتی باقی مانده؟
ریشه در صنعت و ساختار
از ساخت پل و نیروگاه گرفته تا طراحی چیپ‌های الکترونیکی، رشته‌های مهندسی زیربنای توسعه صنعتی هر کشور هستند. در قرن ۲۱، مهندسی نه‌تنها کاربردی، بلکه هوشمند و دیجیتال‌شده شده است.
تخصص قابل ترجمه به سراسر جهان
مدرک مهندسی، به‌خصوص در گرایش‌هایی مانند برق، مکانیک، عمران و صنایع، در بسیاری از کشورها دارای معادل‌سازی سریع و فرصت‌های مهاجرتی است.
فرصت رشد در شرکت‌های تکنولوژیک
برخلاف گذشته، مهندسان دیگر تنها در کارخانه‌ها کار نمی‌کنند. آن‌ها در شرکت‌های نوآور، استارتاپ‌ها، پروژه‌های انرژی پاک و زیرساخت‌های سبز نیز مشغول هستند.
دستمزد مناسب و امنیت شغلی
در اکثر کشورها، متوسط درآمد مهندسان بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار دلار است. در ایران نیز، با تخصص و تجربه، درآمد مهندسین در شرکت‌های خصوصی و پروژه‌های EPC بسیار قابل توجه است.
ترکیب آینده: مهندسی + کامپیوتر = آینده بازار کار
رشته‌هایی مانند مهندسی رباتیک، مهندسی داده، مکاترونیک، اینترنت اشیا (IoT) و سیستم‌های هوشمند در واقع ترکیبی از دانش مهندسی و علوم کامپیوتر هستند. این رشته‌ها در حال تبدیل شدن به هسته نوآوری صنعتی قرن بیست‌و‌یکم هستند.
آمارهایی که جایگاه CS و مهندسی را تأیید می‌کنند:
| شاخص | علوم کامپیوتر | مهندسی (میانگین) |
| نرخ رشد شغلی تا ۲۰۳۰ | ۲۲٪ تا ۳۵٪ | ۶٪ تا ۱۲٪ |
| متوسط حقوق در آمریکا | ۹۵–۱۳۰ هزار دلار در سال | ۸۰–۱۱۰ هزار دلار در سال |
| امکان فریلنس و دورکاری | بسیار بالا | متوسط (بسته به گرایش) |
| امکان مهاجرت شغلی | بسیار بالا | بالا |
| تنوع مسیرهای شغلی | بسیار متنوع (Tech + …) | متنوع ولی تخصصی‌تر |
در ایران چه خبر است؟
در ایران، محبوبیت رشته‌های کامپیوتر و مهندسی برق و مکانیک در میان داوطلبان کنکور رو به افزایش است. در سال‌های اخیر:
بسیاری از دانشجویان مهندسی، وارد حوزه‌های هوش مصنوعی، تحلیل داده، طراحی اپلیکیشن و برنامه‌نویسی شده‌اند.
دانشگاه‌هایی مانند شریف، تهران، امیرکبیر و علم و صنعت برنامه‌های تخصصی و به‌روز در این حوزه‌ها ارائه می‌کنند.
مسیرهای فریلنسری و همکاری با پروژه‌های خارجی هم در بین فارغ‌التحصیلان کامپیوتر افزایش یافته.
| رشته نوظهور | توضیح |
| علم داده (Data Science) | تحلیل داده‌های عظیم برای تصمیم‌گیری هوشمند |
| هوش مصنوعی و یادگیری ماشین | از ربات‌ها تا تحلیل احساسات کاربران |
| امنیت سایبری | حفاظت از زیرساخت‌های اطلاعاتی |
| مهندسی نرم‌افزار ابری | طراحی سیستم‌های مقیاس‌پذیر مبتنی بر Cloud |
| رباتیک و مکاترونیک | ترکیب مهندسی مکانیک، برق و کامپیوتر |
| مهندسی زیستی و بیوانفورماتیک | ترکیب فناوری و علوم زیستی |
آیا این دو رشته همیشه پیشتاز خواهند ماند؟
احتمالاً بله؛ ولی با یک شرط: تطبیق‌پذیری. در جهانی که با سرعت نور تغییر می‌کند، مهارت‌آموزی مداوم، به‌روزرسانی دانش و توانایی بین‌رشته‌ای بودن، رمز موفقیت در این رشته‌ها خواهد بود.
بنابراین، اگر امروز در حال انتخاب رشته هستید و به‌دنبال بازگشت سرمایه، فرصت‌های بین‌المللی، حقوق بالا و مسیر شغلی متنوع هستید، علوم کامپیوتر و مهندسی هنوز هم دو انتخاب مطمئن هستند.
