در دنیای امروز که تحصیلات دانشگاهی همچنان یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده آینده شغلی افراد است، انتخاب رشته تحصیلی به تصمیمی استراتژیک تبدیل شده. اما این انتخاب تنها به علاقه محدود نمی‌شود؛ بلکه فاکتورهایی مثل بازار کار، درآمد، قابلیت مهاجرت، روندهای جهانی و حتی شبکه‌سازی نقش پررنگی در آن دارند. در این گزارش، نگاهی می‌اندازیم به رشته‌های پرطرفدار در ایران و جهان، و تحلیل می‌کنیم که چه عواملی باعث محبوبیت برخی از آن‌ها شده‌اند.
جهان: کدام رشته‌های تحصیلی در صدر محبوب‌ترین‌ها قرار دارند؟
بر اساس داده‌های منتشرشده توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند U.S. Bureau of Labor Statistics، QS World Rankings و Forbes Education رشته‌های زیر بیشترین میزان ثبت‌نام، تقاضای شغلی و جست‌وجو را در سطح جهانی داشته‌اند:
علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات
در یک دهه اخیر، علوم کامپیوتر از نظر محبوبیت جایگاهی بالاتر از حتی پزشکی پیدا کرده است. دلایل:
بازار کار جهانی پرتقاضا
قابلیت فریلنس و دورکاری
امکان مهاجرت کاری آسان
حقوق بالا (به‌طور متوسط ۹۰ تا ۱۳۰ هزار دلار در آمریکا)
زیرشاخه‌هایی مثل هوش مصنوعی، علم داده، یادگیری ماشین، امنیت سایبری رشد بسیار بالایی در ثبت‌نام دانشگاهی داشته‌اند.
رشته‌های مدیریت و کسب‌وکار
مدیریت بازرگانی، بازاریابی دیجیتال، MBA و کارآفرینی از جمله رشته‌هایی هستند که در کشورهای پیشرفته همچنان پرطرفدارند. دلیل اصلی؟ انعطاف‌پذیری شغلی بالا و قابل تطبیق بودن با هر صنعت.
علوم پزشکی و سلامت
پزشکی، پرستاری، فیزیوتراپی، علوم آزمایشگاهی و بهداشت عمومی همواره جزو برترین انتخاب‌ها بوده‌اند. به‌ویژه بعد از همه‌گیری کرونا، علاقه‌مندی به این رشته‌ها در بین جوانان افزایش یافته.
مهندسی
مهندسی برق، مکانیک، عمران، شیمی، صنایع و هوافضا از رشته‌هایی هستند که علاوه بر تقاضای بالا در صنعت، امکان ادامه تحصیل در سطح بین‌المللی را فراهم می‌کنند. کشورهای پیشرفته به‌دنبال نیروی مهندس آموزش‌دیده هستند و همین موضوع، این رشته‌ها را جذاب‌تر کرده.
روان‌شناسی و علوم انسانی
رشته‌هایی مثل روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و علوم تربیتی به‌ویژه در اروپا، کانادا و استرالیا با موج رشد سلامت روان و آموزش تعاملی، محبوبیت بالایی پیدا کرده‌اند.
ایران: محبوب‌ترین رشته‌های دانشگاهی از نگاه داوطلبان
پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی
رشته‌های گروه علوم تجربی سال‌هاست که صدرنشین کنکور ایران هستند. محبوبیت این رشته‌ها به دلایل زیر است:
درآمد بالا
پرستیژ اجتماعی
فرصت‌های کاری در ایران و کشورهای مهاجرپذیر
مهندسی برق، کامپیوتر و عمران
در گروه ریاضی، همچنان رشته‌های فنی و مهندسی مورد اقبال داوطلبان هستند، خصوصاً رشته‌های برق و کامپیوتر به‌دلیل بازار کار قوی داخلی و فرصت‌های مهاجرت.
حقوق و روان‌شناسی
در گروه انسانی، حقوق از نظر پرستیژ و روان‌شناسی از نظر علاقه عمومی، بیشترین داوطلب را جذب می‌کنند. البته چالش‌هایی مثل اشباع بازار هم وجود دارد، اما بسیاری هنوز این رشته‌ها را انتخاب می‌کنند.
مدیریت، حسابداری و اقتصاد
با گسترش علاقه به کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکار، رشته‌های مدیریتی هم محبوب‌تر شده‌اند. به‌ویژه حسابداری به‌عنوان رشته‌ای با مسیر شغلی مشخص، انتخاب بسیاری از دانش‌آموزان است.
چرا برخی رشته‌های تحصیلی پرطرفدار می‌شوند؟
درآمد بالا
رشته‌هایی که مسیرهای شغلی پرپول دارند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. پزشکی و برنامه‌نویسی از جمله این مواردند.
قابلیت مهاجرت
امکان گرفتن ویزای کاری یا تحصیلی از طریق رشته‌های فنی یا سلامت، یک مزیت مهم برای نسل جدید ایرانی است.
امنیت شغلی
رشته‌هایی مثل پرستاری، علوم پزشکی و برنامه‌نویسی کمتر دچار نوسانات بازار کار می‌شوند.
ترند جهانی و آینده‌نگری
رشته‌هایی مثل داده‌کاوی، هوش مصنوعی، و طراحی تجربه کاربری (UX) به‌دلیل پیش‌بینی روند آینده، بسیار جذاب شده‌اند.
کدام رشته‌های تحصیلی در حال رشد هستند؟
طبق آمار Google Trends و World Economic Forum، رشته‌هایی که در حال رشد جدی هستند شامل:
علوم داده
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
مهندسی انرژی‌های تجدیدپذیر
زیست‌فناوری
مطالعات بین‌رشته‌ای مثل روان‌شناسی + فناوری یا محیط‌زیست + اقتصاد
این رشته‌ها اگرچه تازه‌واردند، اما در حال باز کردن مسیرهای شغلی پُرآتیه‌اند، مخصوصاً برای مهاجرت تحصیلی.
آینده‌نگری در انتخاب رشته
اگرچه رشته‌هایی مثل پزشکی، مهندسی و مدیریت همچنان در صدر هستند، اما جهان به‌سرعت در حال تغییر است. رشته‌هایی مثل علم داده، امنیت سایبری، فناوری سبز و حتی هنرهای دیجیتال در حال تبدیل‌شدن به انتخاب‌هایی کلیدی هستند.
در ایران نیز گرایش به سمت رشته‌های قابل صادرات (کامپیوتر، مهندسی برق، پزشکی) در حال افزایش است. به‌ویژه در نسل جدید، علاقه به رشته‌های نوآورانه مثل طراحی بازی،UX/UI و علوم شناختی دیده می‌شود.
در نهایت، برای یک انتخاب آگاهانه، بهتر است میان «علاقه»، «بازار کار»، و «انعطاف‌پذیری مسیر شغلی» تعادل برقرار کنیم.
